عملیات کربلای دو
عملیات کربلای ۲ در منطقه ای به وسعت تقریبی ۵۰ کیلومتر مربع از جبهه های شمالی نبرد در تاریخ ۱۰ شهریور ماه ۶۵ اجرا شد. در این عملیات بار دیگر ارتفاعاتی در منطقه حاج عمران به تصرف رزمندگان اسلام درآمد. در این عملیات نیروهای دشمن متحمل ۳۰۰۰ نفر کشته و زخمی و ۲۰۰ نفر اسیر شدند. لشکر ۱۰ سیدالشهداء (ع) نیز در این عملیات با استعداد ۵ گردان با رمز یا ابا عبدالله الحسین ادرکنی وارد عمل شد و تا تاریخ ۲۵ /۷/ ۶۵ در منطقه باقی ماند. از جمله شهدای شاخص لشکر در این عملیات شهید عزیز فرهاد آسمانی بود. گردان حضرت علی اکبر (ع) در این عملیات وظیفه پدآفند از ارتفاع موسوم به شهدا را بر عهده داشت و طی چند روز دفاع جانانه توسط گروهان الحدید (ادوات) پاتک های سنگین دشمن را دفع کرد.از شهدای گردان در این عملیات می توان به شهید اخی و شهید محمودی اشاره نمود.

پس از اجرای موفقیت‌آمیز کربلا – ۱، موسوم به طریق‌القدس، طرحریزی و اجرای عملیات کربلا – ۲ در دستور کار قرار گرفت. اکنون دیگر نیروهای دلاور ایرانی علاوه بر ایمان، تعهد و روحیه شهادت‌طلبی بالا از تجربه کافی در زمینه طرحریزی، شناسایی و اجرای عملیات نیز برخوردار بودند. آزادسازی خرمشهر که هدف غایی سلسله عملیات‌های کربلا بود ایجاب می‌کرد که پیش از آن شکست سنگین دیگری بر دشمن وارد آورده و نیروی قابل توجهی از قوای اصلی او منهدم شود. شناسایی‌های زمینی و هوایی حاکی از تمرکز بیش از حد نیروهای زرهی، مکانیزه و پیاده عراق در منطقه غرب کرخه و شوش بود. منطقه‌ای از دهلران در شمال تا تنگ رقابیه در جنوب به عمق ۷۰ الی ۸۰ کیلومتر در اشغال عراقی‌ها بود. هرچند عوارض حساس و نقاط مهمی در این منطقه وجود نداشت، اما تهدید محور اندیمشک – اهواز و قرار داشتن شهرهای شوش، اندیمشک و دزفول در برد توپخانه‌های دشمن قابل تحمل نبود.
پیش از این و در آغاز یورش ارتش بعث عراق در مهرماه ۵۹، نیروهای خودی با بهره‌گیری از مانع طبیعی رودخانه کرخه به همراه تلاش دلاورانه توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی قهرمان ارتش نه تنها موفق به زمین‌گیر ساختن دشمن در غرب رودخانه شدند، بلکه با حفظ سرپل منطقه پل نادری، کرخه وشوش و گسترش آن با انجام عملیات‌های «کانال هندلی»، «تپه چشمه» و «انگوش» نیروهای قابل توجهی را در غرب کرخه مستقر ساختند.
به هرحال عملیات کربلا – ۲ که با تفأل به قرآن کریم توسط شهید صیاد شیرازی نام فتح‌المبین به خود گرفته بود در ساعت نیم بامداد مورخ ۲/۱/۶۱ با رمز یا زهرا(س) آغاز و در نهم فروردین ماه پس از هفت روز به پایان رسید و به این ترتیب یکی از بزرگترین و گسترده‌ترین نبردهای زمینی به وقوع پیوست.
این عملیات توسط چهار قرارگاه قدس، نصر، فجر و فتح و در سه مرحله اجرا شد. در این عملیات ظفرمند رزمندگان سلحشور ایران اسلامی موفق شدند ۲۲۰۰ کیلومتر مربع از خاک میهن را آزاد، ۲۵ هزار نفر از نیروهای دشمن را کشته و زخمی و ۱۶ هزار نفر از آنان را به اسارت درآورند.
طی این نبرد دشمن شکن، ۲۷۰ دستگاه تانک، ۱۵۰ دستگاه نفربر منهدم، شش فروند هواپیما و سه فروند بالگرد دشمن سرنگون شدند. همچنین ۱۵۰ دستگاه تانک، ۱۷۰ دستگاه نفربر، ۱۲۵ عراده توپ و ۵۰۰ دستگاه خودرو سالم به همراه هزاران قبضه سلاح سبک و مقادیر بی‌شماری از انواع تجهیزات، به ویژه از نوع مخابراتی و انواع مهمات به غنیمت گرفته شد

عملیات کربلای ۲از جمله عملیاتهایی است که درقالب عملیات متوسط رزمندگان اسلام دسته بندی شده و در اواخر سال چهارم جنگ انجام شد. از جمله ویژگی های مهم این عملیات حضور یک گردان از اسیران داوطلب عراقی درزیر مجموعه تیپ ۹ بدر در این عملیات است که به نوبه خود برای اولین بار در طول جنگ این اتفاق افتاد. دومین ویژگی شهادت شهید محمود کاوه فرمانده لشکر ویژه شهدا که آوازه شجاعت و دلاور مردی آن زبانزد همگان بود. لذا به منظور توجه بیشتر به این دو خصوصیات عملیات دو گزارش مستند که یکی عملکرد تیپ ۹ بدر درعملیات ودیگری نحوه شهادت شهید محمود کاوه فرمانده قهرمان لشکر ویژه شهداء در ادامه شرح عملیات ارائه می گردد. با تشکر از دوستان مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ که ما را در آماده سازی این نوشتار یاری کردند.

مرور کوتاهی بر عملیات:

اگر چه زمان عملیات کربلای ۲ مربوط به دوره ای است که استراتژی تعقیب متجاوز در جبهه های شمالی پایه ریزی شده بود ، ولیکن تا قبل از احساس بن بست در جنوب ، اجرای این استراتژی جدی نشد به عبارت دیگر اجرای عملیات کربلای ۲ ، بیش از هر چیز متاثر ازاستراتژی معروف به دفاع متحرک ارتش عراق بود .در این دوره در مورخه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۵ در منطقه حاج عمران به ارتفاعات ۲۵۱۹ و شهید صدر حمله کرد و دست آوردهای عملیات والفجر ۲ را به اشغال در آورد . از آنجا که تسلط و اشراف دشمن بر منطقه ، نیروهای خودی را در فشار قرار می داد و پیوسته متحمل تلفات می کرد ، بنابراین عملیات کربلای ۲ با فرماندهی سپاه در دو محور شمالی و جنوبی در منطقه حاج عمران طرح ریزی و فعالیتهای مقدماتی برای اجرای آن درمنطقه شروع و تعدادی از نیروهای جهاد سازندگی برای ایجاد خاکریز و مواضع پدافندی مناسب برای رزمندگان چند روز قبل از عملیات وارد عمل شدند . در این عملیات چندین لشگراز جمله لشگر قدس گیلان نیز پس از توجیهات لازم توسط برادر شمخانی ازسنندج به سمت حاج عمران حرکت نمودند و در منطقه مورد نظراستقرار یافتند .ماموریت اصلی لشگر قدس گیلان در این عملیات تصرف و تامین ارتفاع وارس از اهداف کلیدی منطقه بوده است .لشگر قدس گیلان با ۴ گردان پیاده ، یک گردان ادوات و یک گردان توپخانه به همراه سایر گردانهای پشتیبانی در این عملیات شرکت داشتند .عملیات کربلای ۲ در ساعت یک بامداد مورخ ۱۰ شهریور ۱۳۶۵ با رمز مبارک یا اباعبدالله الحسین (ع) در منطقه عملیاتی حاج عمران و با اهداف انهدام نیروهای دشمن ، تسلط بر ارتفاعات حساس منطقه و کمک و تداوم مبارزین مسلمان شمال عراق و تصرف مجدد ارتفاع مهم ۲۵۱۹ و شهید صدر و به وسعت منطقه عملیاتی ۵۰ کیلومتر مربع آغاز شد و در محور شمالی ، ارتفاع شهید صدر تصرف شد ، اما در محور جنوبی ، هوشیاری و مقاومت دشمن موجب شد تا نیروهای خودی به عقب باز گردند و ارتفاع ۲۵۱۹ دردست دشمن باقی ماند . لشگر قدس گیلان در این عملیات بزرگ ۱۹۴ شهید از جمله سردار شهید قلی پور- شهید گلسانی- شهید محمد نژاد- شهید رضوانخواه و شهید قبادی را تقدیم اسلام و انقلاب نمود .

حماسه در حاج عمران/ تحلیلی بر عملیات کربلای ۲ و شهادت سردار محمود کاوه

آنچه در زیر می خوانید گزارشی تحلیلی- توصیفی- روایی از عملیات غرورآفرین کربلای ۲ می باشد. عملیاتی که در آن سپاه اسلام، شهید محمود کاوه فرمانده لشکر ویژه شهدا را از دست داد. در این گزارش عملکرد تیپ ۹ بدر در این عملیات و نیز نحوه شهادت این سردار بزرگ مورد تحلیل قرار گرفته است؛
عملیات کربلای ۲ از جمله عملیاتهایی است که در قالب عملیات متوسط رزمندگان اسلام دسته بندی شده و در اواخر سال چهارم جنگ انجام شد. از جمله ویژگی های مهم این عملیات حضور یک گردان از اسیران داوطلب عراقی در زیر مجموعه تیپ ۹ بدر در این عملیات است که به نوبه خود برای اولین بار در طول جنگ این اتفاق افتاد. دومین ویژگی شهادت شهید محمود کاوه فرمانده لشکر ویژه شهداست که آوازه شجاعت و دلاور مردی آن زبانزد همگان بود. لذا به منظور توجه بیشتر به این دو خصوصیات عملیات، دو گزارش مستند که یکی عملکرد تیپ ۹ بدر در عملیات و دیگر نحوه شهادت شهیدمحمود کاوه فرمانده قهرمان لشکر ویژه شهدا در ادامه شرح عملیات ارائه می گردد.
عملکرد تیپ ۹ بدر در عملیات کربلای ۲:
تیپ ۹ بدر تشکلی از نیروهای مجاهد و ارتشیان عراقی است که از شروع جنگ تحمیلی و یا در طول آن با هجرت یا پناهده شدن به ایران، در کنار نیروهای سپاه پاسداران شروع به فعالیت کرده اند. این نیروها عموما در عراق افسر و درجه دار بوده اند. بیشتر افراد کادر تیپ نیز از نیروهای عراقی می باشند.
این تیپ ابتدا در قالب گردان های “شهید صدر” به وجود آمد و در کنار نیروهای خودی در عملیات بدر حضور شایسته داشت. پس از آن نیز در چند عملیات در “هور” از جمله عملیات “قدس” و “عاشورای ۴” شرکت کرد و موفقیت هایی را نیز به دست آورد، سپس با ادغام در نیروهای “قرارگاه رمضان” همکاری خود را با این قرارگاه آغاز کرد.
این تیپ به استعداد سه گردان از نیروهای مجاهد عراقی و یک گردان از اسیران داوطلب، در مجموع با ۶۵۰ نیرو در عملیات کربلای ۲ شرکت کرد. آنچه برای اولین بار در طول جنگ در این عملیات انجام شد، حضور یک گردان از اسیران داوطلب شامل سربازان، درجه داران و افسران عراقی بود.
راوی تیپ ۹ بدر (علی مژدهی) روحیه نیروهای این تیپ را قبل از حرکت آنها برای عملیات چنین تشریح کرده است: “کلیه نیروها با داشتن روحیه ای بسیار قوی، دسته دسته ضمن آماده شدن برای حرکت، با برگزاری مراسم سینه زنی و نوحه خوانی به پادگان شور و حال عجیبی داده بودند. عده ای از برادران نیز مشغول نوشتن وصیتنامه بودند و همگی بی صبرانه منتظر حرکت به سمت منطقه عملیاتی بودند. در گردان اسرا نیز این وضعیت به چشم می خورد، عده ای در حال نوحه خوانی و سینه زنی بوده و هرکدام با دیدن فرمانده تیپ او را در بغل گرفته و با خنده به وی نوید پیروزی می دادند.”
راوی در شرح اقدامات این تیپ در عملیات کربلای ۲ نوشته است: “در حالی که منطقه با خمپاره های منور دشمن روشن شده است، نیروهای تیپ حرکت خود را به آرامی به سوی اهداف تعیین شده ادامه می دهند. کلیه گردان ها قصد دارند که در بین ساعت ۲۲ تا ۲۳ به پای کار برسند. گردان شهید صدر در ساعت ۲۲ به نزدیکی خط اول دشمن می رسد و دسته خط شکن با استقرار در جلو گردان، آماده هجوم نهایی می شود. برادران واحد تخریب در حال خنثی سازی مین معابر در زیر نور منورها و شلیک خمپاره های دشمن هستند که ناگهان دشمن متوجه نیروهای خودی می شود و آنها را به رگبار گلوله می بندد و به دنبال آن درگیری آغاز می شود.
نیروها با عبور از معابر خود را به خاکریز دشمن می رسانند و زیر آتش و نارنجک هایی که به سوی آنان پرتاب می شود، به داخل کانال جلو خود می روند و جنگ تن به تن را در داخل کانالی با عرض کم و ارتفاع نزدیک به یک و نیم متر آغاز می کنند، دشمن که با هجوم قدرتمندانه نیروهای خودی مواجه شده است، به رغم مقاومت شدید، سنگر به سنگر عقب می رود. در این هنگام یکی دیگر از گردان های تیپ ۹ بدر (شهید دستغیب) موفق می شود با شکستن خط دشمن از پشت اوحمله کند؛ این امر سبب می شود که نیروهای دشمن با ناامن دیدن وضعیت خود دست ازمقاومت بردارند. به دنبال آن گردان شهید صدر موفق می شود با گردان شهید دستغیب الحاق کند و هر دو به سوی مثلث انتهایی ارتفاع پیشروی کنند؛ براثر این حرکت بقیه افراد دشمن به عقب می گریزند و نیروهای دو گردان روی مثلث انتهایی مستقر می شوند.
یکی دیگر از گردان های تیپ ۹ بدر (گردان حمزه) که عمدتا از اسیران عراقی تشکیل یافته است، به منظور کمک به آنها وارد عمل می شود و با حرکت سنگر به سنگر در داخل کانالها به پیشروی ادامه می دهند.
با روشن شدن هوا تمام منطقه پاکسازی می شود و در نتیجه ارتفاع شهید صدر و یال آن و ارتفاع صخره ای به دست نیروی چهار گردان از تیپ ۹ بدر تصرف می شود و دشمن با برجا گذاشتن کشته ها و اسیران بسیار از این منطقه عقب نشینی می کند.”

حرکت فرمانده تیپ ۱۵۵ شهدا به سوی شهادت:

در وضعیت فوق طاقت و به شدت دشواری که نیروهای عمل کننده خواه ناخواه با آن مواجه بودند و سبب شده بود پیروزی را نیز دور از دسترس ببینند، تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا بخصوص فرمانده آن، مومنانه و شجاعانه در عرصه درگیری وارد شدند. شهید امیری مقدم راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در این تیپ در گزارش خود از عملیات کربلای ۲ درباره این وضع و حرکت نیروها برای ادامه عملیات و سرانجام آن چنین روایت کرده است: “تغییرات انجام شده در طرح مانور و عدم موفقیت کامل تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا در عملیات شب گذشته موجب تردید در مسئولان خصوصا فرماندهان این تیپ شده بود. این تردید اگرچه در خود فرمانده تیپ (برادر محمود کاوه) نیز وجود داشت ولی وی با توجه به حساسیت زمان و مصلحت کل عملیات،این تردید را بروز نمی داد و به همین دلیل تصمیم گرفت برای زدودن تردیدها و تقویت روحیه عملیاتی در افراد تیپ به همراه نیروهای عمل کننده در منطقه درگیری حاضر شود. وقتی که مسئولان تیپ از این تصمیم آگاه شدند درصدد برآمدند که وی را از این عمل بازدارند. فرمانده یکی از گردان ها (برادر صلاحی)برای منصرف کردن وی می گوید: ”شما این کار را نکنید، آتش دشمن زیاد است، مسیر، بدمسیری است. خدای نکرده طوری می شود”. فرماندهی در جواب می گوید: “خب اگر این طور است ما هم شهید می شویم. اگر کار مثل شب گذشته بشود، ما هم حاضریم امشب شهید شویم.” به همان اندازه که خود وی در رفتن به خط درگیری مصمم بود، سایر مسئولان تیپ مخالف بودند.
مکالمه زیر که در آخرین دقایق قبل از عزیمت برادر کاوه به منطقه و در هنگام پوشیدن پوتین، بین وی و قائم مقام تیپ (برادر منصوری) انجام گرفته، بیانگر این واقعیت است که ایشان چقدر به رفتن و دیگران چه اندازه در بازداشتن وی مصمم بوده اند.متن مکالمه چنین است:
منصوری: رفتن شما نه به نفع اسلام است و نه به نفع…
کاوه: نه
منصوری: اگر نظر شما این است که نیروهای عمل کننده آدم قوی تری می خواهند، من قوی نیستم ولی می روم جلو و یکی دیگر را اینجا می گذارم.
کاوه: نه، من می خواهم امشب شما اینجا باشید.
منصوری: من نمی خواهم.
کاوه: امشب کارها جور نمی شود.
منصوری: خب، اگر جور نمی شود با رفتن شما هم جور نمی شود.
کاوه: چه می گویم! جور می شود، ان شاءالله جور می شود.
منصوری: البته اگر خدابخواهد جور می شود. شما هم اینجا کلی کار دارید: مسئله قرارگاه، هماهنگی توپخانه و…
کاوه: اینها همه اش حل می شود، اینها مشخص است.
منصوری که از بحث کردن نتیجه نمی گیرد، با پیش کشیدن تصمیم خودش برای رفتن به جلو می گوید: حالادر هر صورت شمابروید، من کار ندارم. من هم برای انجام ماموریت، گردان امام حسین(ع) را برمی دارم و می روم.
کاوه: خب، شما این کار را بکنید.
منصوری: ولی اینجا در مقر فرماندهی تیپ کارها می خوابد.
کاوه: مسئله ای نیست، شما همین اول درگیری که من جلو هستم، اینجا باشید.
منصوری وقتی باز هم نتیجه نمی گیرد، به طور جدی تری می گوید: آقای کاوه، می خواهید به زور متوسل بشویم؟ جلو رفتن شما اصلادرست نیست، منطقی نیست.
کاوه: امروز با روزهای دیگر فرق می کند، من یک چیزهایی می دانم، یک چیزهایی هست، می دانم تردید هست.
منصوری: خب تردید طبیعی است باید باشد.
کاوه: خب اگرآدم خودش جلو باشد و یک وقت مسئله ای پیش آمد، می تواند هم پیش خدای خودش و هم پیش خلق خدا و…
برادر کاوه سکوت می کند و برای هدایت گردان امام حسین(ع) از سنگر فرماندهی خارج می شود.
راوی تیپ ویژه ۱۵۵ شهدا سپس افزوده است: “به هنگام اعزام گردان ها برای اجرای ماموریت،ابتدا گردان امام حسین(ع)، سپس گردان امام سجاد(ع) در حالی که فرماندهی تیپ (محمود کاوه) پیشاپیش آنها قرار داشت، حرکت خود را برای تصرف ارتفاع “۲۵۱۹” آغاز کردند. طبق طرح مانور قرار بود گردان امام حسین(ع) پایگاه های ۱و ۲و گردان امام سجاد(ع) پایگاه های ۳ و ۴ را تصرف کنند. حساسیت دشمن نیز نسبت به شب اول کمتر شده بود و احتمال جدی نمی داد در این محور مجددا عملیات شود، از این رو اجرای آتش و پرتاب منور آنها نیز اندکی کاهش یافته بود. به هرترتیب حدود ساعت یک بامداد بود که نیروهای پیاده پس از پیمودن فاصله خط خودی تا دشمن به زیر اهداف موردنظر رسیدند تا با هماهنگی آتش خودی درگیری را شروع کنند در همین حین یک گلوله خمپاره کنار برادر کاوه به زمین اصابت کرد و او جان به جان آفرین تسلیم کرد.” روحش شاد و راهش پرثمر باد.

نتایج عملیات:
مناطق آزاد شده ارتفاعات ۲۰۰۰،۱۸۰۰،۱۷۰۰،۱۶۰۰،۲۲۰۰،۲۴۳۵ و بخشی از جاده حاج عمران دربنده چومان مصطفی وگردکو.تجهیزات منهدم شده دشمن یک فروند هواپیما.یک فروند هلی کوپتر.چندین انبار مهمات. تعداد زیادی سلاح سبک ونیمه سنگین.یگانهای منهدم شده دشمن بیش از ۵۰درصد از تیپ های ۶۰۴،۹۸،۸۰۷ پیاده گردان کماندویی ابوعبیده گردان کماندویی تحت امر لشگر ، ۲۳تیپهای ۴۳۸و۹۱ پیاده کمتر از ۵۰ درصد تعداد کشته وزخمی بیش از ۳۰۰۰ نفرتعداد اسراء ۲۰۰ نفرغنایم۶دستگاه تانک ده ها دستگاه خودرومقدار زیادی سلاح سبک ومهمات.

گردانهای عمل کننده
گردان کمیل
کردان میثم
گردان حمزه
گردان امام حسین (ع)
گردان ادوات
گردان توپخانه

خلاصه گزارش عملیات :
نام عملیات : کربلای ۲
زمان اجرا : ۱۰/۶/۱۳۶۵
مکان اجرا : منطقه عملیاتی حاج عمران عراق – محور شمالی جبهه جنگ
رمز عملیات : یا اباعبدالله الحسین (ع)
ارگان های عمل کننده : ارتش و سپاه
اهداف عملیات : تصرف قله ۲۵۱۹ و ارتفاعات شهید صدر و خارج ساختن خطوط خودی از اشغال دشمن
تلفات دشمن : ۳۲۰۰

نقشه عملیات